In het weekend van 9 en 10 September 2017 worden er tijdens de jaarlijkse Open Monumentendagen weer tal van historische gebouwen opengesteld voor het publiek. Zo ook in Malburgen waar op 10 September drie locaties te bezichtigen zijn. Zo kunt u voor het eerst na de recente verbouwing een bezoek brengen aan het Brinkman Vissergemaal aan de Bandijk in Malburgen West en zijn de woningen aan de Hazelaarstraat 69 en Zilverschoonstraat 30 te bezichtigen. Daarnaast is er natuurlijk nog veel meer te bezichtigen in en om Malbugen.
Thema: Boeren, burgers en buitenlui
Op Open Monumentendag 2017 ligt de nadruk op mensen en hun relaties. Het thema leent zich ervoor om in te zoomen op de verschillen in de woon- en leefwijze van boeren, burgers. Boeren, burgers en buitenlui was van oudsher de uitroep waarmee de stadsomroeper de aandacht van het publiek trok. Met die drie begrippen was in feite iedereen genoemd: de bewoners van stad en platteland plus rondtrekkende mensen zonder vaste woonplaats. Mensen met rechten, zowel de boeren als de burgers, als mensen die geen burgerrechten hadden: de buitenlui. Zij ontmoetten elkaar wel op diverse plaatsen, waaronder de markt of de kermis. Open Monumentendag Arnhem heeft een uitgebreid programma dat van start gaat met een openingsprogramma op vrijdag 8 september op de markt en voortgezet zal worden in de burgerzaal van het Stadhuis. Daarna volgen twee dagen met veel activiteiten verspreid over de hele stad, inclusief de groene zoom van Arnhem.
De boer en zijn boerderij
Voor grootschalige landbouw en veeteelt is in de stad in de regel geen ruimte, ook niet in Arnhem, maar dat betekent nog niet dat de boerderij geheel uit het straatbeeld is verdwenen. Over de gehele stad verspreid tellen we nog zo’n twintig boerderijen, waarop Open Monumentendag om verschillende redenen de aandacht vestigt. Het gaat om herbestemmingen van boerderijen als kinder-, zorg-, of pannenkoekenboerderij, om boerderijen die nog volop in bedrijf is, maar ook om gebouwen die in de oorlog eruit zagen als boerderijen maar het niet waren, zoals bij de Fliegerhorst op Deelen het geval was. Er wordt dus nog geboerd, bijvoorbeeld in Meijnerswijk. Al sinds drie generaties op de Hendrina Hoeve. Ook in Zuivelboerderij IJsseloord. Hier kan in de winkel eigen producten gekocht worden en op het terrein is ook veel voor kinderen te beleven. De eigenaren van zowel de zuivelboerderij als de Hendrina Hoeve zullen het verhaal van hun bedrijf vertellen op Open Monumentendag. Museum Bronbeek herinnert in hun programma voor de jeugd aan het feit dat de bewoners van Bronbeek vroeger als boeren rond het tehuis hun eigen voedsel verbouwden. Ze hielden kippen, varkens en koeien.
Architectonisch en cultuurhistorisch interessant zijn de boerderijen uit de Wederopbouw en de zogenaamde ontginningsboerderijen uit de 19de eeuw. Ook over boerderijen waarvan nog maar zeer geringe sporen aanwezig zijn, maar die wel een lange geschiedenis kennen, wordt informatie gegeven op de website van Open Monumentendag. Hierbij kunnen we denken aan Wasboerderij St. Jansmolen en het Witte Waardmanshuis.
De burger
Traditioneel staat Monumentendag in het teken van het materieel erfgoed en daarom is er in het weekend van Open Monumentendag veel aandacht voor de huisvesting en het vervoer van de burger. De gidsen van Gilde Stadswandeling Arnhem organiseren twee fietstochten; de ene gaat langs de villa’s aan de Velperweg, de andere voert over het buitenplaatsenlandschap van Gelders Arcadië. Veel van de museumwoningen, die een beeld geven van hoe de gewone burger zijn huis inrichtte, zijn geopend.
Mobiel erfgoed is te zien in het schitterende Rolls Royce en Bentley private museum, gehuisvest in Arnhem. Benamingen als de towncar, de landaulette, de continental tourer en de limousine zeggen genoeg. De collectioneur, de heer Bieneman van PEJA producten B.V. & Hooper International B.V., houdt een interessant verhaal over de opkomst van de automobile bovenklasse, middenklasse en de auto voor de massa.
Heel anders van inhoud is het openingsprogramma van Open Monumentendag op vrijdag 8 september. Hier draait het om de burger als staatsrechtelijk begrip. In de ochtend wordt er gediscussieerd op de markt, ’s middags in de Burgerzaal van het Stadhuis. De aanleiding voor dit programmaonderdeel is de herdenking van 100 jaar kiesrecht. Open Monumentendag Arnhem zal de burger de vraag voorleggen: hoe staan we anno 2017 tegenover de rechten en plichten van de burger? Antwoorden zullen komen van de bezoeker van de markt, van politici en juristen en een ieder die hierop wil reageren. De nieuwe burgemeester van Arnhem, Ahmed Marcouch, zal het openingswoord verrichten, sprekers zijn Geert Corstens, voormalig president van De Hoge Raad, Paul Scholten, oud-burgemeester van Arnhem en auteur van Schets van een Korte Grondwet, en Monique Leyenaar, hoogleraar politicologie aan de Radboud Universiteit. Het gesprek met de zaal zal worden geleid door Bob Roelofs. Ook wordt de film getoond die studenten van het ROC Rijn IJssel eerder die dag gemaakt hebben op de markt, waarin de burger naar zijn rechten en plichten gevraagd zal worden.
Buitenlui van nu
Het begrip Buitenlui in de oude betekenis van rechteloos persoon die een rondtrekkend bestaan leidde, kennen we niet meer. Daarom dat Open Monumentendag Arnhem een nieuwe invulling aan het begrip geeft en zich richt op organisaties en gemeenschappen die op diverse manieren een autonome plek hebben gecreëerd in Arnhem. Door bijvoorbeeld een vrijstaat op te richten, een andere (culturele) economie te ontwikkelen, letterlijk een creatieve vrij-ruimte te zoeken, tussen woonwijk en natuur, of een plek waar kunstenaars in een door hen zelf ontwikkelde sociale omgeving wonen. Vaak worden deze plaatsen terecht of onterecht broedplaatsen genoemd. Bekende locaties zijn Vrijstaat Thialf, Coehoorn Centraal, Locatie Spatie, De Buitenplaats/ Code Rood en Kunstwerkplaats Schuytgraaf. Deze zullen zich tijdens een forum op de zaterdag, dat plaatsvindt op het terrein van Kunstwerkplaats Schuytgraaf, voorstellen, waarna een discussie volgt. Er zal aan hen vragen worden voorgelegd als: wat betekent autonomie voor jullie organisatie; is de verworven autonomie te verenigen met sociale betrokkenheid en maatschappelijke betekenis; wat is die betekenis en hoe zou de relatie met de overheid en de directe omgeving getypeerd kunnen worden? Terwijl de ouderen het forum bijwonen kan de jeugd zich elders op het terrein vermaken. Voor de kleintjes staan er pony’s klaar, de wat oudere jeugd kan een speurtocht doen.
Coehoorn Centraal zal op zondag de vele deuren van de eigen locatie in het Coehoorn kwartier openen.
Openstelling gebouwen buiten het thema
Behalve veel aandacht voor het thema zijn er ook gebouwen die gratis toegankelijk zijn en waar men meer te weten kan komen over de geschiedenis en architectuur van het gebouw. Zo gaan het voormalige gebouw van de Nederlanden van 1848 door Dudok ontworpen en Luxor aan het Willemsplein open, de Vrij-Katholieke kerk aan de Wagnerlaan, de Historische kelders aan de Oude Oeverstraat, Veilinghuis Derksen aan de Amsterdamsweg, ArtEZ aan Onderlangs, Memorarium aan de Verlengde Hoflaan, Coberco aan de Westervoortsedijk, Museum Bronbeek (alleen op zondag gratis), St. Martinus in de Steenstraat en Walburgis aan het Sint Walburgisplein.
Bezoek de website
Studenten van Artez hebben voor Open Monumentendag Arnhem 2017 een mooie website gemaakt, ga naar de website.
