Wijkgeschiedenis & wijktoekomst

De wijk Malburgen heeft een relatief jonge geschiedenis. De gemeente Arnhem wilde eind jaren ‘20 van de vorige eeuw gaan uitbreiden aan de overkant van de Rijn. Na de realisatie van de Rijnbrug (nu de huidige John Frost Brug) in 1935, begon men in 1937 met de aanleg van infrastructuur en bouw van woningen. Tot dan bestond Arnhem Zuid feitelijk nog niet.

Malburgen eerste wijk van Arnhem Zuid

De eerste stukjes Arnhem Zuid is wat nu de bekend staat als Malburgen oud West (omgeving Sleedoornlaan – Haagdoornstraat) en Malburgen oud Oost-Noord (omgeving Orchislaan – Suikerland, Groene Weide, Vissenbuurt en Graslaan.) De eerste woningen waren gericht op ambtenaren en de middeninkomens. Om toekomstige bewoners de brug over te krijgen om in Arnhem Zuid te komen wonen kregen deze bewoners de woning gestoffeerd opgeleverd. Arnhem Zuid en dus Malburgen telde tot het midden van de oorlog ongeveer zo’n 1500 inwoners.
De wijk was eenvoudig van opzet in grotendeels rechthoekige vakken verdeeld door straten. Ontwikkeld met het idee als tuinstad, met veel ruimte voor groen en plantsoenen.

Graslaan
Graslaan eind jaren ’30

Malburgen tijdens de oorlog

Tijdens de tweede wereldoorlog werd er nog gebouwd, onder andere in de Vissenbuurt en Kruidenbuurt. In 1944 werd er met de bouw gestopt. 1944 was ook het eerste jaar van de oorlog dat veel woningen in Malburgen schade opliepen of werden vernietigd, zoals in de Veerpolderstraat of aan de Graslaan. Een verslag van een bewoonster tijdens de slag om Arnhem kunt u hier lezen.

Sleedoornlaan
De Hazelaarstraat in 1945

Malburgen na de oorlog

Na de oorlog werden de vooroorlogse ideeën over de stadsplanning van Arnhem Zuid opzij geschoven. Er was een groot tekort aan woningen, er moest gebouwd worden, veel en vlug. Dit resulteerde in veel en goedkope woningen. Schoon gebikte puinstenen uit de vernietigde binnenstad van Arnhem werden onder andere gebruikt voor de bouw van deze woningen vlak na de oorlog.

Zuringstraat
Eerste woningen aan de Zuringstraat tijdens de jaren ’50

De explosieve jaren ‘50 en ‘60

Tijdens de jaren ’50 en ’60 groeide de wijk Malburgen explosief. Het merendeel van de woningen waren arbeiderswoningen in opdracht gebouwd en verhuurt door de toen nog gemeentelijke Dienst Volkshuisvesting Arnhem. Naast heel veel kleine laagbouwwoningen verscheen ook de eerste hoogbouw van Malburgen. De portiekflats, zoals aan de Huissensestraat en de bekende voorheen geel gekleurde flats in wijkdeel Malburgen West aan de Gelderse Rooslaan. De wijk veranderde in een klassieke volkswijk die ook in veel andere grote Nederlandse steden ontstonden tijdens de jaren ’50 en begin jaren ’60.

Huissensestraat
Huissensestraat midden jaren 50

De jaren ‘70

Eind jaren ’60 begin jaren ‘70 krijgt Malburgen er twee wijkdelen bij. Wijkdeel Immerloo en de wijkdeel Het Duifje. Beide delen hebben een+ eigen kenmerkende opzet grotendeels gericht op de lage- en middeninkomens. Immerloo wordt gekenmerkt door 6 grote flatblokken in een parkachtige omgeving. Het Duifje bestaat vooral uit hofjes met rijwoningen met aan de rand van dit wijkdeel 2 grote flatblokken in dezelfde bouwstijl als in Immerloo.

't Duifje Het Duifje
Wijkdeel Het Duifje dat begin jaren ’70 werd gerealiseerd

De roerige jaren ’80 en ‘90

Malburgen werd tijdens de jaren ’80 en ’90 vooral gekenmerkt door sociale problematiek, criminaliteit en veel (drugs)overlast. Veel autochtone bewoners trokken weg uit de wijk. Er voor in de plaats kwamen veel bewoners met een niet-westerse achtergrond. Door de eenzijdige bouw en samenstelling bestaande uit vooral sociale huurwoningen en -flats was er veel verloop en bewoners bonden zich niet aan hun omgeving of wijk. Veel nieuwe bewoners zagen Malburgen als een opstap naar iets beters.

Hoefbladlaan
Hoefbladlaan in midden jaren ’80

De ambitieuze jaren 2000

Gemeente en woningcorporatie Volkshuisvesting begonnen begin 2000 met de ontwikkeling van plannen voor een ambitieuze vernieuwing. Naast meer dan 2500 nieuwe woningen, verkoop van huurwoningen en de afbraak van vrijwel alle goedkope huur-portiekflats. Daarnaast  zette de gemeente samen met bewoners (Wijkplatform Malburgen & werkgroepen) en voornamelijk de corporatie Volkshuisvesting ook in op sociale vernieuwing. Hiervoor werden ook de voor de wijk Malburgen, Immerloo en Het Duifje beschikbare Vogelaargelden gebruikt.

Betere en meer (sociale) voorzieningen, behoud van groen, gemêleerde bouw van zowel koop als huur – met de bedoeling 50% koop en 50% huur – en daarbij bewonersbetrokkenheid middels inspraak (de Malburgse Manier genoemd) bij de realisering van nieuwe en op te knappen wijkdelen was de achterliggende gedachte van het Ontwikkelingsplan Malburgen.

Stadseiland en Plantage buurten

Het Ontwikkelingsplan betekende ook de ontwikkeling van twee geheel nieuwe buurten in de wijk, het Stadseiland met zijn karakteristieke dijkwoningen in wijkdeel Oost-Noord en de Plantagebuurt in wijkdeel West. Met de realisering van beide buurten telt de wijk Malburgen ruim 18.000 inwoners.

In- en uit de crisis

Door de economische crisis (2008 – 2016) en een verandering in de wetgeving voor de bouw door corporaties is het Ontwikkelingsplan Malburgen niet volledig uitgevoerd. Door een veranderende vraag op de woningmarkt en bezuinigingen zal het plan op veel punten worden gewijzigd. Het oorspronkelijke idee van een ‘tuinstad’ – met veel ruimte voor groen is langzamerhand aan het verdwijnen evenals de inspraak van bewoners bij de uitvoer van de plannen .
De ongeveer 700 woningen die nu (2021) nog gepland staan, zullen voor een gedeelte gericht zijn op lagere inkomens en geplande koopwoningen worden huurwoningen in het lage en midden segment. Locaties voor de toekomstige bouw zijn de omgeving Zeegsingel, de dijkzones in Oost en West, het Wheme gebied in wijkdeel Oost, de Nijmeegseweg en omgeving en aan de westelijke kant van de Plantagebuurt (WW3).

Ontwikkelingen rondom Nijmeegseweg, Vissenbuurt en in Stadsblokken en Meinerswijk

Onderdeel van de wijk Malburgen is ook het Stadsblokken en Meinerswijk gebied. Beide gebieden liggen in het noord-westen van de wijk Malburgen kenmerken zich door een ruige en groene omgeving.  Sinds 2015 is eigenaar van een groot deel van beide gebieden – KondorWessels Projecten – bezig met planontwikkeling voor zowel woningbouw als recreatieve inrichting. De plannen voor bouw in beide gebieden ging niet zonder slag of stoot en er was van begin af aan weerstand tegen. In 2016 werd middels een stadsbreed referendum dat door de voorstanders voor ontwikkeling was gewonnen gekozen door de gemeenteraad om KondorWessels Projecten door te laten gaan met het ontwikkelen van plannen voor woningbouw. De bedoeling is dat in Stadsblokken en Meinerswijk enkele honderden woningen zullen worden gebouwd, waarvan het grootste deel in de Stadsblokken.

In 2025 naar ruim 25.000

Met de aanstaande ontwikkelingen zal de wijk Malburgen, Immerloo en Het Duifje rond 2025 meer dan 25.000 inwoners hebben. Als eerste wijk van Arnhem Zuid is het sinds de oprichting ook de grootste wijk van geheel Arnhem qua inwonersaantal en de een na grootste wijk van Arnhem qua oppervlakte.

Historische & kenmerkende locaties en bouwwerken in Malburgen

Door de relatief jonge geschiedenis van de wijk Malburgen, de oorlogsgeschiedenis en het ontwikkelingsplan zijn er weinig echt historische gebouwen (meer) in Malburgen. ‘Hotel’ Zuid (voor de oorlog Rijnhotel) is een gebouw dat ook historisch kenmerkend is voor de wijk Malburgen. Het voormalige hotel ligt aan de Nijmeegseweg, tussen beide wijkdelen in. In wijkdeel West ligt het voormalige Brinkman Visser-gemaal aan het einde van de Gelderse Rooslaan. Dit gebouw doet nu dienst als horecagelegenheid en deels museumwoning dat in deze functie een paar keer per jaar voor publiek wordt opengesteld.


Deze pagina is blijvend in ontwikkeling. Tekst: dhr. M. Lammerse, voor foto verantwoording klik op de betreffende afbeelding. Voor vragen, toevoegingen of verbeteringen, mail naar info @ malburger.nl  

 

 

Reacties 3

  1. CV de Malle Burgers is opgericht op 28 februari 1967, de oprichting heeft destijds plaatsgevonden in Cafe Suikerland in Malburgen in Arnhem Zuid. De naam Malle Burgers betekend “MAL”wat te maken heeft met het carnaval en de vernoeming naar de wijk Malburgen (Oost en West) in Arnhem Zuid.
    Na een aantal omzwervingen zijn “de Malle Burgers” weer terug in Malburgen en wel op de Dovenetellaan bij voetbalvereniging MASV.

    Heeft u interesse om lid te worden of wilt u één van onze feestavonden bijwonen, dan bent u van harte welokom op onze feestburcht MASV, Dovenetellaan 150, te Arnhem. De entree is gratis, toegang (op de avonden) vanaf 16 jaar.

    Zie ook onze website http://www.cvdemalleburgers.nl en onze faceboekpagina: cvdemalleburgers